De Romeinen bouwden kort voor de jaartelling een grote legerplaats hoog boven de Waal op het Kops Plateau, de Hunnerberg en de Valkhof. Ten westen van deze legerplaats ontstond een burgerlijke nederzetting die 70-270 na Chr. uitgroeide tot stad,  aan de laaggelegen Waaloever. De middeleeuwse stad bevond zich zowel aan de Waal als op een aantal hoogten daarboven. De eerste stadsuitleg was naar het westen, Aan de westkant werd ook een haven aangelegd. Na invoering van de Vestingwet in 1874 breidde de stad zich in zuidelijke en oostelijke richting uit.

In 1944 werd de historische binnenstad verwoest. In de eerste jaren na de oorlog ging de meeste aandacht daarom uit naar herbouw. Maar vanaf 1960 breidde de stad zich sterk uit. De zones tussen de uitvalswegen werden ingevuld met uitbreidingen van de bestaande dorpen. Later zijn ook delen van droogdalen en de gebieden op het rivierterras bebouwd. Na 1980 zijn veel van de overgebleven gebieden binnen de gemeentegrenzen verder ingevuld met nieuwbouw. Eind jaren ‘90 begon de ontwikkeling van de Waalsprong op een brede stroomrug aan de noordoever van de Waal.

De drie afbeeldingen tonen een 3D-doorsnede van stad en omgeving:

1. de topografische kaart van de huidige situatie, voor de herkenbaarheid.
2. de kaart rond 1900, met de bebouwing, waterlopen en bodem aan de oppervlakte en de lagen in de ondergrond tot 30 meter diepte. De ‘gehechte stad’ heeft een logische plek in het natuurlijke systeem.
3. de kaart van 2018, met daarin de aanhechtingen van de stad tot 1980, waarbij de logische relatie met het natuurlijke systeem meer en meer wordt losgelaten, en de ‘onthechte stadsuitbreidingen’ tot 2018, waarbij er nauwelijks meer sprake is van een logische relatie met het natuurlijke systeem.